تحلیل استنادی مقالات منتشر شده توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس از سال 2007 تا 2009 میلادی به منظور ارزیابی میزان استفاده از منابع الکترونیکی مورد اشتراک وزارت بهداشت

چکیده هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان دسترسی اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به متن کامل مقالات مورد استناد در تألیف مقالات منتشر شده در سه مجله ایرانی نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس در فاصله سال های 2007 تا 2009 میلادی، از طریق منابع الکترونیکی مورد اشتراک وزارت بهداشت (پایگاه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال پزشکی ایران)، به منظور ارزیابی میزان استفاده از این منابع انجام شده است تا در نهایت بتوان با استفاده از نتایج، پیشنهاداتی برای کمک به تصمیم گیری های آینده مجموعه سازی (ادامه یا لغو اشتراک پایگاه های اطلاعاتی) ارائه نمود. روش: پژوهش حاضر با روش تحلیل استنادی که یکی از فنون کتابسنجی است، انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش عبارتند از 17847 استناد متعلق به 832 مقاله که توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی از سال 2007 تا 2009 در یکی از سه مجله "آرکایوز آو ایرینین مدیسن"، "اکتا مدیکا ایرانیکا" و "ایرینین ژورنال آو پابلیک هلث" منتشر شده اند. برای گرد آوری داده ها از فایل اکسل حاوی منابع و مآخذ (استنادات) هر یک از 832 مقاله واجد شرایط که با استفاده از امکان تهیه خروجی پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس استخراج شده و نیز یک سیستم کدگذاری محقق ساخته که برای تعیین وضعیت دسترسی به متن کامل مقالات مورد استناد از طریق پایگاه های اطلاعاتی مورد اشتراک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایجاد گردیده است، استفاده شده است. تک تک مدارک مورد استناد یک بار با جستجو در لیست الفبایی عناوین متن کامل کتابخانه دیجیتال پزشکی ایران و پیگیری لینک مربوطه و یک بار از طریق پیگیری لینک مشاهده در ناشر پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، از نظر سطح دسترسی از طریق پایگاه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال پزشکی مورد بررسی قرار گرفته و سپس کد مربوط به وضعیت دسترسی هر یک در فایل اکسل ذخیره شده است. نتایج: نتایج نشان داد که متن کامل تنها 7/29% از مدارک مورد استناد جامعه پژوهش از طریق پایگاه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال پزشکی ایران قابل دسترسی بوده است. این در حالیست که متن کامل حداقل 9/13% از مدارک مورد استناد جامعه پژوهش به صورت رایگان قابل دسترسی بوده است. در تصمیم گیری های آینده باید توجه داشت که در میان پایگاه های اطلاعاتی کتابخانه دیجیتال پزشکی ایران، پایگاه اطلاعاتی ساینس دایرکت بیشترین میزان دسترسی به متن کامل و نیز بیشترین نسبت موفقیت را به خود اختصاص داده است در حالی که پایگاه اطلاعاتی پروکوئست، علی رغم میزان بالای دسترسی به متن کامل، نسبت به تعداد استنادهایی که دریافت کرده کمترین نسبت موفقیت را در ایجاد دسترسی به متن کامل به خود اختصاص داده است. همچنین پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس به دلیل ایجاد دسترسی رایگان به متن کامل برخی مقالات و برقراری لینک دسترسی به متن کامل برخی دیگر از طریق اتصال به پایگاه های کتابخانه دیجیتال پزشکی ایران و نیز امکانات لازم برای انجام مطالعات استنادی باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. کلیدواژه ها: تحلیل استنادی، ارزیابی مجموعه، پایگاه های اطلاعاتی پزشکی، دانشگاه های علوم پزشکی